کد مطلب:35479 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:115

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چگونه است كه در قيامت عدەاي كر، كور و ديوانه برانگيخته مي شوند در صورتي كه در دنيا داراي اين نقايص نبودند؟

دسته اي كه در دنيا بينا بودند در قيامت كور محشور مي شوند. قرآن مناظره دردناك آنان را براي مردم كنوني باز گو مي كند، شايد بشريت از راه تباهي و ضلالت به شاهراه هدايت باز گردد. مي گويند: «ربِّ لم حشرتني أَعمي و قد كُنت بصيراً» طه/125؛ [پروردگار من! چرا مرا كور محشور كردي، حال آن كه در دنيا بينا بودم؟] اين گفتار كسي است كه در دنيا نگاهش را فقط به جهان طبيعت دوخته و از آخرت چشم پوشيده و حقايق و معارف الهي را اصلاً نمي بيند و آيات قرآن را به فراموشي سپرده است. خداي سبحان در پاسخ مي گويد: «كذلك أتتك اياتُنا فنسيتها و كذلك اليوم تُنسي» طه/126؛ [آن گونه كه تو آيات ما را فراموش كردي و ناديده گرفتي امروز هم نبايد الطاف الهي را ببيني، بلكه بايد بدست فراموشي سپرده شوي.] كسي كه در دنيا جمال خدا را ننگرد در آخرت بايد آيات جلال و قهر او را ببيند و تازيانة «أشدّ المعاقبين» (مفاتيح الجنان، دعاي افتتاح) را بر جان و بدن خود لمس كند.

سالار شهيدان حضرت امام حسين(ع) به خدا عرض مي‎كند: «عميت عينٌ لا تراك عليها رقيباً و خسرت صفقةُ عبدٍ لم تجعل له من حبّك نصيباً» (بخش پاياني دعاي امام حسين(ع) در روز عرفه)؛ [بار خدايا آن كه تو را نمي بيند كور است و آن كسي كه سهمي از محبت و ولايت تو نبرد واقعاً زيان ديده است.] در اين جا سخن از نفرين به معناي «كور باد» نيست، بلكه سخن از واقعيّت، يعني كوري او است. در قيامت معلوم مي شود كه اين افراد گرچه در دنيا كور چشم نبودەاند، ليكن كور دل بودەاند: «لا تعمي الأبصار و لكن تعمي القلوب الّتي في الصّدور» حج/46 و چون در قيامت باطن ظاهر مي شود و ظاهر به شكل باطن تصوير مي شود و باطن اينها كور بود، لذا ظاهر ايشان در معاد كور خواهد بود. اين گروه از حيات پست دنيا فريب خوردەاند، به گونه اي كه به طور كلي خدا را فراموش كرده و قيامت را از ياد بردەاند. بديهي است اينان نيز فراموش و از لطف او محروم خواهند شد: «فاليوم ننسيهم كما نسوا لقاء يومهم هذا و ما كانوا باياتنا يجحدون» اعراف/51 كساني هستند كه در واقع عمر را، كه سرمايه اصلي است باخته اند: «قد خسروا أنفسهم» اعراف/53. پس كسي كه سرمايه اصلي را باخته چگونه مي تواند معاملة سود آور كند؟!.

كري سامعه نيز همچون كوري باصره است. كسي كه در دنيا گوش به باطل سپرده و گوش حق شنو نداشته باشد چگونه مي تواند در آخرت گوش شنوا داشته باشد؟! بلكه كري باطني او در قيامت بروز مي كند. رسول خدا(ص) فرمود: «من أصغي إلي ناطق فقد عبده. فإن كان النّاطق عن الله فقد عبد الله، و إن كان النّاطق عن إبليس فقد عبد إبليس» (بحار 26/239)؛ [كسي كه به سخن گوينده اي گوش فرا دهد بندة او شده است؛ اگر آن گوينده از خدا سخن گويد اين كس نيز عبد خدا گشته و اگر گوينده از ابليس سخن به ميان آورد شنونده نيز عبد ابليس شده است.] بنابراين، بايد دقتّ كرد كه انسان در گوش فرا دادن به سخن متكلّم بندة چه كسي مي شود.

از جانب پروردگار همواره حجّت تمام مي شود. خداوند كسي را بدون راهنما و بدون چراغ هدايت رها نمي سازد و عامل بينش را از درون و برون او مهيا مي كند: «قد جاءكم بصائر من ربّكم فمن أبصر فلنفسه و من عمي فعليها» انعام/104؛ [اگر كسي بينا شد براي خود و به سود اوست و اگر بينا نبود و نپذيرفت، عليه خود اقدام كرده كه در دنيا معارف الهي و رحمت او را نديده است.] پس كسي كه ذكر خدا را به فراموشي بسپرد زندگي او نيز تنگ، تاريك و ننگين مي شود. افزون بر اين، در روز قيامت كور محشور خواهد شد: «من أعرض عن ذكري فإنّ له معيشة ضنكاً ونحشرهُ يومَ القيامة أعمي» طه/124

ديوانگان اخروي نيز در دنيا اهل عقل عملي نبودند، گرچه به حسب ظاهر در بين مردم ديوانه محسوب نمي شدند. عقل آن است كه وسيلة پرستش خدا و تحصيل بهشت باشد: «العقل ... ما عبد به الرّحمان واكتسب به الجنان» (اصول كافي 1/11، باب عقل و جهل، ح 3.) بنابراين، كسي كه در برابر خدا كرنش نمي كند ديوانه است و در قيامت نيز ديوانه محشور مي شود.

شگفت آن است كه چنين انساني در قيامت از ناحية عقل نظري عاقل است و همه چيز را مي فهمد و مي گويد: «لو كنّا نسمع آونعقل ما كنّا في أصحاب السّعير» ملك/10؛ [اگر در دنيا خودمان اهل تعقّل بوديم يا سخن پيامبران را مي شنيديم هم اكنون در زبانه‎هاي آتش نبوديم.] از اين رو ديوانه آخرت احساس شرم و رسوايي دارد؛ زيرا مي فهمد كه ديوانه است، برخلاف ديوانگان دنيا كه نمي فهمند ديوانه اند. غرض آن كه، ديوانه آخرت هم رسواست و هم مي فهمد كه رسواست و اين خود عذاب فوق عذاب بدني است. قرآن مي فرمايد: ربا خواران در جايگاهي مي ايستند و مقامي دارند كه وسوسه زدگان شيطان و بي عقلان مي ايستند: «الّذين يأكلون الرّبوا لا يقومون إلاّ كما يقوم الّذي يتخبّطه الشّيطان من المسّ» بقره/275 پس آنگاه كه در انسان ماية توحيد، ايمان و عمل صالح نباشد (يعني عقلي كه وسيله به دست آوردن آنهاست) ديوانه محشور مي گردد. سرّ مخبّط بودن ربا خوار در قيامت اين است كه باطن چنين انساني از عقل عملي تهي است و همين باطن در قيامت ظهور مي‎كند.

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 4 (معاد در قرآن)